Shida ya mkazo baada ya kiwewe (PTSD) ni shida ngumu ambayo ni athari ya tukio la kiwewe. Matukio mabaya ambayo yanaweza kusababisha PTSD mara nyingi hujumuisha vita, ubakaji, utekaji nyara, shambulio, majanga ya asili, ajali za gari au ndege, mashambulizi ya kigaidi, kifo cha ghafla cha mpendwa, unyanyasaji wa kingono au mwili, uonevu uliokithiri, vitisho vya kifo, na kupuuzwa kwa watoto. Dalili za PTSD zinaweza kutokea ghafla, pole pole, au kuja na kupita kwa wakati. PTSD haiathiri tu mtu aliye na hali hiyo; pia huathiri wapendwa ambao wanahusika katika maisha yao. Ikiwa unaishi na mtu aliye na PTSD, ni muhimu kutambua jinsi PTSD inaweza kuathiri maisha yako ya nyumbani, jifunze jinsi ya kukabiliana na dalili za PTSD ambazo zinaweza kutokea, na kumsaidia mpendwa wako kwa njia nyingi uwezavyo.
Hatua
Njia 1 ya 4: Kukabiliana na Dalili za Mpendwa wako
Hatua ya 1. Jihadharini na dalili za kawaida za PTSD
Kwa sababu dalili za PTSD hubadilisha jinsi mwathirika wa kiwewe anahisi na kutenda, hii inaweza kubadilisha sana maisha ya familia na kuathiri kila mtu katika familia. Kiwewe husababisha dalili ambazo zinaweza kufanya kuwa ngumu kupatana na wengine au kusababisha kujitoa. Ili kuishi na mtu anayehusika na PTSD ni bora kukumbuka dalili zake, pia kuna njia za kumsaidia mpendwa wako, na kumbuka mambo kadhaa muhimu ya kushughulikia shida hiyo.
Dalili zingine kati ya PTSD ni pamoja na kukumbana tena na tukio hilo la kiwewe, kuepuka ukumbusho wa kiwewe, na kuongezeka kwa wasiwasi na msisimko wa kihemko. Dalili za ziada ni pamoja na hasira na kukasirika, kujilaumu au kujilaumu, matumizi mabaya ya dawa za kulevya, hisia za usaliti, unyogovu na kutokuwa na matumaini, mawazo ya kujiua na hisia, kuhisi kutengwa na upweke, na maumivu ya mwili na maumivu
Hatua ya 2. Mpe mpendwa wako msaada wakati wa machafuko
Kujionea tena tukio hilo kunaweza kuhusisha kumbukumbu za kuingiliana na za kukasirisha za tukio ambalo mpendwa wako alipata. Hii inaweza pia kujumuisha kurudi nyuma, ambapo mgonjwa anahisi kama wamerudi kwenye kiwewe, au kuishuhudia kana kwamba ilikuwa ikitokea mbele yao. Wakati mpendwa wako anapata shida ya nyuma, mpe nafasi na uwahifadhi salama.
Usiulize maswali mengi ya mtu huyo, kuwa karibu tu ikiwa watakuhitaji, na uwape chochote wanachohitaji wakati flashback imeisha. Watu walio na PTSD mara nyingi hupata shida kuzungumza juu ya historia yao ya kutisha. Mpe mpendwa wako msaada bila kuwa mkali sana
Hatua ya 3. Msaidie mpendwa wako kukabiliana na machafuko kwa kufanya mazoezi ya mbinu za kupumzika
Mpendwa wako na PTSD pia anaweza kupata uzoefu wa tukio hilo kwa kuhisi dhiki kali wakati anakumbushwa ya kiwewe. Dhiki hii inaweza kusababisha mwitikio wa mwili (yaani kupiga moyo, kupumua haraka, kichefuchefu, mvutano wa misuli, na jasho). Dalili kama hizi zinaweza kusaidiwa kwa kufanya mazoezi ya mbinu za kupumzika.
Mbinu moja ya nguvu ya kupumzika ambayo inaweza kutumika ni mazoezi ya kupumua kwa kina. Mwache mtu apumue kwa sekunde nne, shika pumzi kwa sekunde nne, na kisha uachilie pumzi polepole kwa kipindi cha sekunde nne. Acha warudie zoezi hili mpaka watakapotulia
Hatua ya 4. Mfanye mpendwa wako ahisi salama katika uhusiano wako
Baada ya uzoefu wa kiwewe, mpendwa wako anaweza kuwa na wakati mgumu kujisikia salama, hata nyumbani kwao. Wakati hauwezi kuahidi kuwa hakuna chochote kibaya kitatokea tena kwao, unaweza kuonyesha kuwa upo kuwalinda na umejitolea kabisa kwa uhusiano wako nao. Njia za kuwafanya wajisikie salama ni pamoja na:
- Jadili mipango ya siku zijazo na mpendwa wako kuwasaidia kukumbuka kuwa maisha yao ya baadaye ni wazi na sio mdogo.
- Timiza ahadi zako. Kuaminika kunaweza kumsaidia mpendwa wako kuanza kupata imani tena kwa watu.
- Kuunda utaratibu ambao nyote fimbo. Taratibu zinaweza kuwasaidia kuhisi kwamba wana hali fulani ya udhibiti katika maisha yao.
- Waambie kuwa unaamini kuwa watapona.
Hatua ya 5. Jaribu kuelewa ni kwanini mpendwa wako ameondolewa
Kuepuka na kujiondoa ni dalili mbili kuu za PTSD. Dalili hizi zinaweza kusababisha upotezaji wa maslahi katika shughuli za kupenda, kikosi kutoka kwa wengine, na ganzi la kihemko. Vitu hivi vyote vinaweza kuwa ngumu sana kwa wapendwa ambao wanaishi na mtu aliye na PTSD. Jikumbushe kwamba uondoaji wa mpendwa wako hausababishwa na ukosefu wa kujali, lakini na maumivu ambayo mtu huhisi.
- Msamehe mpendwa wako wanapokataa kushiriki kwenye mikusanyiko ya familia, lakini usiache kuwakaribisha. Endelea kuendelea.
- Mruhusu mpendwa wako ajue kuwa kile wanachokipata ni sawa. Ingawa inaweza kukuumiza kwamba mpendwa wako anachagua kukataa mialiko yako ya kufanya vitu, lazima uwajulishe kwamba unaelewa ni kwanini wanajisikia vile walivyo, na kwamba unawakubali kwa jinsi walivyo.
Hatua ya 6. Changamoto mawazo potofu ya mpendwa wako
Mpendwa wako anaweza kuwa na mawazo mabaya juu yao au hali hiyo. Endelea kuwapa changamoto juu ya maoni yao mabaya juu yao wenyewe au siku zijazo. Weka sauti yako nyepesi na ueleze upendo wako na mawazo mazuri bila kuwahukumu.
Kwa mfano, ikiwa mpendwa wako anahisi kama uzoefu wa kiwewe ni kosa lao, mtulize mpendwa wako kwa utulivu kuwa sio kosa lao. Wakumbushe kwamba wanajidhulumu bila sababu
Hatua ya 7. Msaidie mpendwa wako kulala usiku
Watu walio na PTSD wanaweza kupata shida kulala usiku. Wakati huwezi kudhibiti mawazo ambayo yanaingia kwenye kichwa cha mpendwa wako, unaweza kuunda mazingira mazuri ya kulala kwa mpendwa wako.
- Jizoeze mbinu za kupumzika na mpendwa wako kabla ya kwenda kulala. Hii inaweza kujumuisha mazoezi ya kupumua kwa kina.
- Weka joto kwa kiwango ambacho mpendwa wako yuko vizuri. Joto baridi huweza kusaidia kushawishi usingizi. Fanya kazi na mpendwa wako kujua ni joto gani linalofaa kulala. Kwa ujumla hii ni kati ya nyuzi 65 na 72 Fahrenheit (18.3 hadi 22.2 digrii Celsius).
- Mwache mpendwa wako azime vifaa vyote vya elektroniki kwa saa angalau kabla ya kuingia kitandani.
Hatua ya 8. Msaidie mpendwa wako kudhibiti kuwashwa na hasira zao
PTSD inaweza kumfanya mtu kukuza viwango vya kuwashwa ambavyo hakuwahi kupata kabla ya tukio hilo la kiwewe. Wakati mpendwa wako huenda akaenda kwa tiba ili kufanya kazi juu ya usimamizi wao wa hasira, pia kuna njia ambazo unaweza kumsaidia mpendwa wako kudhibiti kuwashwa kwao.
- Saidia mpendwa wako kujitenga na hali ya kukasirisha kabla ya kujibu. Unapoona mpendwa wako anakasirika, wachukue kando na uwaambie waende kutembea, au nenda kwenye chumba kingine na uvute pumzi kadhaa.
- Saidia mpendwa wako kuanza kuandika habari juu ya mawazo na hisia zao (haswa hasira). Uandishi wa habari unaweza kuwasaidia kujieleza bila kuongea na mtu yeyote juu ya uzoefu wao. Kutoa hisia zao kwenye karatasi kunaweza kusaidia kupunguza uwezekano wa wao kuhisi kukasirika wakati wa kushirikiana na wengine.
Hatua ya 9. Jaribu kuepuka vitu ambavyo vinaweza kumshtua mpendwa wako
PTSD inaweza kusababisha kuruka sana na umakini mkubwa. Jaribu kuzuia kuanza mpendwa wako, kwani hii inaweza kusababisha kurudi nyuma bila kukusudia. Kwa mfano, jaribu kuzuia kufanya harakati za ghafla karibu na mpendwa wako.
- Tangaza ukiwa nyumbani, au wapigie simu wanapofika nyumbani ili wajue kuwa wewe upo.
- Wajulishe wakati utafanya kitu ambacho kinajumuisha kelele kubwa, kama kuendesha blender, au kupiga msumari ukutani.
Hatua ya 10. Hakikisha kumpa mpendwa wako nafasi
Wanahusika na mengi na wanaweza au wasiweze kuzungumza juu ya uzoefu wao. Unahitaji kuvumilia mahitaji yao wakati huu. Usimshurutishe mpendwa wako azungumze juu ya kile wanachopitia. Kuwa tu kwao ikiwa wanahisi kama kuzungumza.
- Kuwa tayari kwa mpendwa wako kutaka kuwa peke yake siku moja, lakini aliunga mkono siku inayofuata. Mpe mpendwa wako kile wanachohitaji.
- Toa msaada kwa njia zingine ndogo. Ishara hizi za kuunga mkono zinaweza kujumuisha kuzipeleka mahali wanapofurahiya kawaida, kuwafanya chakula chao cha kupenda, au kutumia wakati wa utulivu nao.
Njia ya 2 ya 4: Kumtia Moyo Mpendwa wako Kutafuta Msaada
Hatua ya 1. Jadili faida za kupata matibabu na mpendwa wako
Kutafuta msaada kutoka kwa mtoa huduma ya afya ya akili (daktari wa magonjwa ya akili au mwanasaikolojia) ni sehemu muhimu sana ya kupona kutoka kwa PTSD. Kwenda kwa tiba mapema iwezekanavyo mara tu PTSD ilipoonekana ni bora, kwani matibabu ya mapema yanaweza kumaanisha kupona haraka.
- Watu walio na PTSD wanaweza pia kutafuta msaada katika kituo cha jamii au kliniki.
- Dalili ndefu zinaruhusiwa kuendelea bila msaada wa mtoa huduma ya afya ya akili, itakuwa ngumu zaidi kubadilika na kupona kutoka kwa tabia hizo.
Hatua ya 2. Kukusanya habari kuhusu matibabu kwa mpendwa wako
Ikiwa mpendwa wako amekubali kwenda kwenye matibabu, fanya iwe rahisi kwao kwa kukusanya habari juu ya wataalamu tofauti.
Unaweza pia kuweka miadi kwao mara tu mpendwa wako atakapoamua ni mtaalamu gani ambaye wangependa kuzungumza naye
Hatua ya 3. Nenda kwa mshauri kutafuta msaada ikiwa mpendwa wako anakataa kwenda kwenye tiba
Ikiwa mpendwa wako anakataa kupata matibabu, nenda kwa mshauri mwenyewe na ujadili changamoto unazokabili wakati unashughulika na PTSD ya mpendwa wako. Mshauri anaweza kuwa na uwezo wa kukupa vidokezo kadhaa juu ya jinsi ya kushughulikia dalili za mpendwa wako na kukataa kupata msaada.
Mwambie mpendwa wako kwamba ulienda kuonana na mtaalamu. Kuwaambia juu ya uzoefu wako kutarekebisha kwenda kwa daktari wa magonjwa ya akili, ambayo inaweza kuwafanya wajisikie vizuri juu ya kutafuta msaada wao wenyewe
Hatua ya 4. Mjulishe mpendwa wako kuwa uko tayari kushiriki katika ushauri wa familia
Ikiwa mpendwa wako anapata wakati mgumu kukubali hitaji la kwenda kwenye tiba, waambie kwamba utaenda kutibiwa nao. Tiba kwa familia za watu wanaougua PTSD inaweza kupatikana katika kliniki nyingi za jamii.
Njia ya 3 ya 4: Kujitunza
Hatua ya 1. Chukua muda wa kujitunza
Wakati shida yako kuu inaweza kuwa kumtunza mpendwa wako, ni muhimu sana kwamba utumie wakati fulani kujitunza. Ikiwa unafikiria kila wakati juu ya jinsi bora ya kumsaidia mpendwa wako, hakika utachoka. Unapokuwa umechoka, kuna uwezekano mkubwa wa kupoteza uvumilivu wako, ambayo inaweza kufanya mambo kuwa mabaya zaidi. Kwa sababu ya hii, hakikisha kuweka muda kando kila siku kupumzika na kuchaji tena.
Hatua ya 2. Tumia wakati na watu wengine
Wakati unamsaidia mpendwa wako, ni muhimu pia kuzungumza na wengine ambao wanaweza kukusaidia wakati huu mgumu. Ongea na watu unaowaamini, kama wanafamilia wengine au marafiki, juu ya kile unachopitia.
Kuelezea tu hisia zako kunaweza kufanya hali hiyo ionekane kudhibitiwa zaidi
Hatua ya 3. Jiunge na kikundi cha msaada
Kando na kuzungumza na familia au marafiki, unaweza pia kupata msaada kuzungumza na watu ambao hawahusiki katika hali yako maalum, lakini wamepitia kile unachopitia sasa. Vikundi vya msaada ni sehemu nzuri za kushiriki uzoefu wako na kujifunza kutoka kwa wengine ambao wanaweza kuwa na ufahamu wa njia ambazo unaweza kufanya hali yako kuwa nzuri zaidi.
Ili kupata kikundi cha usaidizi, tafuta utaftaji wa mtandao kwa vikundi vya msaada kwa familia za watu walio na PTSD katika eneo lako. Unaweza pia kuangalia bodi za matangazo ya jamii, au kuzungumza na mtaalamu kuhusu wapi kupata vikundi vya msaada
Hatua ya 4. Chukua muda wa kujitunza
Mwanafamilia mara nyingi hujitolea kabisa kwa wale ambao wanawajali, na katika mchakato huo, wanapuuza mahitaji yao wenyewe. Jihadharini mwenyewe. Tazama lishe yako, fanya mazoezi, na upumzika sana. Chukua muda kufanya vitu ambavyo vinajisikia vizuri kwako na vinavyokuweka afya.
- Tenga wakati wa kufanya vitu ambavyo unapenda kila siku. Kama hiyo itaenda kutazama sinema, kusoma kitabu, kwenda kupanda, au kupumzika tu kwa kuoga, tenga muda wa kufanya vitu ambavyo vinakufurahisha kila siku.
- Jaribu kufanya yoga au kutafakari, ambayo yote inaweza kusaidia kukuweka katikati na kukufanya uburudike.
Hatua ya 5. Jaribu kudumisha utaratibu wa familia
Taratibu hizi za familia zinaweza kujumuisha kukusanyika pamoja kwa chakula cha jioni, usiku wa mchezo, au safari ya burudani. Kudumisha mila hii ya kifamilia kunaweza kumsaidia mpendwa wako wote, na wengine wa familia yako wanahisi kama kuna hali ya kawaida.
Hatua ya 6. Weka miadi na mtaalamu kwako
Ikiwa unajisikia kama una shida kukabiliana na hali yako, usisite kutafuta msaada wa wataalamu. Kuzungumza na mtaalamu kunaweza kukusaidia kupata mikakati kuhusu jinsi ya kukabiliana na PTSD ya mpendwa wako, na pia njia za kujiweka mwenye furaha na afya.
Unaweza pia kupiga simu ya msaada ambayo imeundwa kwa walezi wanaoishi na mtu ambaye ana PTSD. Piga simu kwa Njia ya Usaidizi wa Mlezi wa Kitaifa kwa 1-855-260-3274
Njia ya 4 ya 4: Kuelewa jinsi PTSD inavyoathiri Familia
Hatua ya 1. Elewa kuwa PTSD haiathiri tu mtu ambaye anaugua hali hiyo
Familia pia zinaweza kupata athari anuwai kwa mpendwa wao ambaye anaugua PTSD. Inaweza kuwa ngumu kukabiliana na mpendwa ambaye huwa anasukuma watu mbali, au anapata machafuko ya kiwewe. Dalili hizi zinaweza kuunda athari za kawaida ambazo wanafamilia na wapendwa wengine wanapata.
- Kumbuka kuwa athari hizi ni za kawaida, na kwamba kuishi na mtu aliye na PTSD kunaweza kuwa ngumu sana.
- Athari hizi zinaelezewa katika hatua zifuatazo.
Hatua ya 2. Weka hisia zako za huruma
Watu mara nyingi huhisi huzuni sana kwamba mtu anayemjali amelazimika kuteseka kupitia uzoefu wa kutisha na kwamba mpendwa wao bado anaugua PTSD. Walakini, huruma nyingi inaweza kuwa jambo baya kuongoza familia kwa "mtoto" aliyeokoka kiwewe. Hii inaweza kutuma ujumbe kwamba familia haifikiri kwamba aliyeokoka kiwewe ana uwezo wa kushinda shida hiyo.
Kwa mfano, ikiwa hautarajii mpendwa wako kufuata matibabu na kwenda kwenye miadi ya tiba, wanaweza kuhisi kuwa hauna ujasiri katika uwezo wao wa kupona
Hatua ya 3. Kuwa tayari kwa mzozo fulani
Kwa sababu kuwashwa ni moja ya dalili za msingi za PTSD, mizozo mara nyingi haiwezi kuepukika. Fuse fupi na utayari wa kutetea au kupigana badala ya kurudi nyuma kunaweza kusababisha hasira kali kwa wanafamilia na wengine.
Hatua ya 4. Jaribu kukasirishwa na kikosi cha mpendwa wako
Baada ya uzoefu wa kiwewe, watu wengi walio na PTSD wataondolewa kutoka kwa wapendwa wao wanapomudu kile kilichotokea. Hii inaweza kuwa ngumu sana kwako na kwa wanafamilia wengine lakini jaribu kumpa nafasi mtu huyo.
Kumbuka kwamba hawajitengi kwa sababu wanataka kukuumiza, lakini kwa sababu wanashughulikia kile kilichowapata
Hatua ya 5. Jaribu kukomesha hisia za aibu au hatia
Wanafamilia mara nyingi wanaweza kujisikia kuwa na hatia au aibu baada ya tukio la kutisha kwa sababu nyingi. Wanaweza kujisikia kuwa na hatia kwa sababu wanahisi kuwajibika kwa kumtunza mpendwa wao. Wanafamilia wanaweza pia kuona aibu kushughulika na mpendwa wao, kwani wanaweza kuhisi wanashindwa. Kumbuka kuwa kushughulika na mpendwa na PTSD sio rahisi, lakini kwamba unafanya kila uwezalo kuwasaidia.
Hatua ya 6. Elewa kuwa hisia hasi kwa mpendwa wako na PTSD ni kawaida
Hisia hizi hasi zinaweza kujumuisha hasira na chuki kwa mtu aliyeumia au kwa wale ambao walimwumiza mtu huyo.
Vidokezo
- Jaribu kuweka mtazamo mzuri, lakini fanya uaminifu na mpendwa wako. Ikiwa watafanya kitu kinachokukasirisha, wajulishe kuwa inakuumiza sana, na kwamba unawasamehe.
- Kumbuka kwamba kupona kunawezekana. Lakini pia elewa kuwa PTSD inaweza kuwa ugonjwa wa maisha yote.
- Pata rasilimali nzuri kukusaidia kuelewa vizuri PTSD.
Maonyo
- Ikiwa mpendwa wako anarudi vurugu, kama watu wengine walio na PTSD wanaweza wakati wa machafuko au mabadiliko ya mhemko, jiondoe katika njia mbaya. Ingawa ni muhimu kumsaidia mpendwa wako, usalama wako unakuja kwanza.
- Okoa maisha - usipigie polisi mpendwa wako ikiwa unaishi Amerika. Polisi wanaweza kuwaumiza kiwewe au kuwaua. Piga gari la wagonjwa au nenda kwenye chumba cha dharura ikiwa ni lazima.
