Unyogovu unaweza kuwa mkubwa wakati wa nyakati bora. Kwa bahati mbaya, watu walio na unyogovu wako katika hatari kubwa ya dalili zao kuwa mbaya wakati wa kuzuka kwa COVID-19. Ikiwa una rafiki au mwanafamilia aliye na unyogovu, basi kwa kawaida utataka kufanya kila uwezalo kusaidia. Wakati huwezi kutibu unyogovu wao, kuna hatua kadhaa ambazo unaweza kuchukua ili kuwasaidia na kuwatunza. Jambo bora la kufanya ni kutoa faraja na usumbufu ili kuboresha afya yao ya akili. Ikiwa unyogovu wao unazidi kuwa mbaya, basi ni muhimu sana wazungumze na mshauri wa afya ya akili kwa msaada wa wataalamu.
Hatua
Njia 1 ya 3: Kufuatilia Hali ya Mtu
Hatua ya 1. Jifunze kuhusu unyogovu
Ikiwa mtu katika maisha yako anaugua unyogovu, basi kujifunza juu ya hali hiyo ni mwanzo mzuri. Kwa njia hii, unaweza kuona dalili za unyogovu na ujifunze kuhusu njia bora zaidi za kumtunza mtu huyo. Soma vyanzo vya hali ya juu vya matibabu ili kuhakikisha kuwa unapata habari sahihi. Vyanzo vingine nzuri ni:
- Taasisi ya Kitaifa ya Afya ya Akili:
- Kliniki ya Mayo:
- Mwongozo wa Usaidizi Kimataifa:
- Shirika la Afya Ulimwenguni:
Hatua ya 2. Doa ishara za kuzorota kwa unyogovu
Wakati wa shida kama kuzuka kwa coronavirus, ni kawaida kwamba unyogovu wa watu wengine unaweza kuongezeka au kuzidi kuwa mbaya. Ikiwa rafiki yako au mtu wa familia anaugua unyogovu, basi ni muhimu kufahamu dalili ili uweze kujua ikiwa hali ya mtu huyo inazidi kuwa mbaya. Basi unaweza kuchukua hatua kuwasaidia.
- Dalili kuu za kihemko za unyogovu ni hisia za huzuni, hatia, utupu, au kutokuwa na tumaini. Ikiwa mtu anaelezea hisia hizi mara nyingi zaidi, basi hali yao inaweza kuwa mbaya zaidi.
- Pia kuna ishara zinazoonekana za unyogovu. Mtu huyo anaweza kupoteza hamu ya kupendeza na shughuli, akaacha kujitunza, kulala zaidi au chini ya kawaida, na kupungua kwa hamu ya kula.
- Mabadiliko mengine yoyote muhimu ya kihemko pia ni ishara. Kwa mfano, ikiwa mtu mwenye tabia nyepesi hukasirika na kukukoroma, hii inaweza kumaanisha kuwa unyogovu wao unashughulikia.
Hatua ya 3. Angalia na mtu kila siku chache ikiwa hauishi nao
Kufuatilia hali ya mtu huyo ni ngumu ikiwa hauishi nao na unafanya mazoezi ya kutengana kijamii. Jitahidi sana kupiga simu au kupiga gumzo la video nao kila siku chache na uwaulize wanaendeleaje.
- Wakati kutuma ujumbe ni sawa, ni ngumu kupata hisia ya jinsi mtu anavyofanya kupitia maandishi. Ni bora kusikia sauti yao. Pia watahisi kushikamana zaidi kwa kuzungumza na wewe moja kwa moja, kwa hivyo ni bora kote.
- Ikiwezekana, jaribu uso wa uso au tumia programu ya mkutano wa video mara kwa mara. Ni rahisi kusema jinsi mtu anavyofanya ikiwa unaweza kuwaona.
Hatua ya 4. Waambie moja kwa moja ikiwa una wasiwasi juu ya hali yao
Ikiwa unaona ishara kwamba unyogovu wa mtu unazidi kuwa mbaya, basi anza mazungumzo nao. Anza kwa kusema kitu kama "Nimekuwa na wasiwasi juu yako" au "Unaonekana kama umekuwa chini hivi karibuni." Kisha waalike wafunguke kuhusu hisia zao.
- Daima weka sauti yako isiyo ya kuhukumu. Mtu aliye na huzuni labda ni nyeti sana juu ya kukasirisha watu.
- Mtu huyo anaweza kukataa hisia zao hapo awali. Kuwa mpole na jaribu kubonyeza kidogo zaidi kwa kusema kitu kama "Sawa, nimeona kuwa hujalala sana usiku. Inaonekana kana kwamba kuna kitu kinakusumbua.”
Hatua ya 5. Sikiza kwa uangalifu wakati wanaanza kufungua
Ni muhimu kwako kusikiliza kuliko kuongea wakati mtu anaanza kushiriki hisia zao. Unaweza kuuliza maswali machache ya kuongoza kama "Umekuwa ukijisikia hivi kwa muda gani?" au "Je! unajua kinachokufanya uwe mbaya zaidi?" Lakini kwa ujumla, kuwa msikilizaji mzuri na waache watoke.
- Pinga hamu ya kutoa ushauri isipokuwa wataiomba. Unyogovu sio aina ya kitu ambacho ushauri huponya, na wakati mwingine inaweza kuwafanya wajisikie vibaya.
- Zingatia jinsi mtu huyo anavyozungumza. Ikiwa wanadokeza kwamba wanaweza kujiumiza au hawataki kuishi tena, piga simu kwa huduma za dharura au Suicide Prevention Lifeline (1-800-273-8255) kwa msaada.
Njia 2 ya 3: Kutoa Kutia Moyo na Msaada
Hatua ya 1. Wakumbushe kwamba hali ya sasa ni ya muda na itaisha
Ni rahisi kuhisi kama kuzuka, kutengwa, na kutengwa kutadumu milele, lakini haitakuwa hivyo. Mwambie mtu huyo kuwa mambo ni magumu sasa, lakini yote ni ya muda mfupi. Wakati mlipuko unapita, maisha yatarudi katika hali ya kawaida, na lazima wabaki na nguvu hadi hapo itakapotokea.
- Unaweza kusema kuwa maeneo mengine yaligongwa na virusi na ikapita mwishowe. Wanahitaji kukaa peke yao kwa muda mfupi.
- Epuka kuweka ratiba ya vitu, hata hivyo, kwa sababu hakuna njia ambayo unaweza kujua itakuwa muda gani. Ukimwambia mtu huyo kuwa hii itaisha kwa mwezi na sio, basi atakasirika zaidi. Wahakikishie tu kuwa ni ya muda mfupi.
Hatua ya 2. Mpe mtu uimarishaji mzuri
Watu walio na unyogovu mara nyingi hujichambua sana na hujihukumu vikali. Kuwa tayari kutoa maoni mazuri kusaidia kuboresha hali ya mtu. Wakumbushe ni nini wanafaa na sifa nzuri wanazo. Hii inaweza kutoa nyongeza inayohitajika.
- Watu walio na unyogovu kawaida husema mambo kama "mimi si mzuri kwa chochote." Unaweza kusema "Hiyo sio kweli. Wewe ndiye mpiga gitaa bora ninayejua!"
- Kwa bahati mbaya, watu wengine walio na unyogovu wanapinga pongezi. Katika kesi hii, usibishane nao. Tu wape uimarishaji mzuri na usonge mbele.
Hatua ya 3. Kuwaaminisha kukaa kwenye ratiba ya kawaida ya kila siku
Pamoja na kila mtu kukaa nyumbani, ni rahisi sana kupoteza ratiba na muundo uliokuwa nao. Watu wenye unyogovu kawaida hawajibu vizuri wanapopoteza muundo, kwa hivyo mhimize mtu huyo kushikamana na kawaida ya ratiba kadri awezavyo. Kuamka kwa wakati mmoja kila siku, kula chakula kwa nyakati za kawaida, kufanya kazi wakati wa kawaida wa biashara, na kwenda kulala wakati huo huo yote husaidia kupata muundo na kuboresha afya ya akili.
- Ikiwa hawafanyi kazi kwa sasa, bado wanaweza kudumisha ratiba. Kwa mfano, wangeweza kutumia kusoma asubuhi, kisha kusafisha kabla ya chakula cha mchana, kufanya mazoezi kwa saa moja baada ya chakula cha mchana, na kuzungumza na familia jioni.
- Ikiwa wanaacha mazoea yao, toa kuwasaidia kuandaa ratiba ya kila siku na uwahimize kushikamana nayo.
Hatua ya 4. Wahimize kujaribu burudani mpya
Kuchukua burudani mpya kunaweza kubadilisha kujitenga na kuibadilisha kuwa fursa. Kuna kila aina ya vitu wanavyoweza kufanya kutoka nyumbani, kama kucheza ala, kuandika, uchoraji, kutengeneza mbao, kuunganisha, na wengine wengi. Bora zaidi, wanaweza kujifunza jinsi ya kufanya vitu hivi mkondoni. Mwambie mtu huyo kuwa kujaribu kufanya vitu vipya vitakavyowafanya kuwa na shughuli nyingi na pengine kuwafanya wajisikie vizuri zaidi.
- Wanaweza pia kugundua burudani za zamani ambazo hawajafanya kwa muda. Ikiwa walizoea kuchora, kwa mfano, watie moyo kuchukua tena hobby.
- Unaweza kuchukua hii kama fursa pia. Fikiria kuanza hobby mpya nao kuwaweka motisha.
- Kwa kweli, ni ngumu kuzingatia burudani mpya ikiwa unajisikia mfadhaiko au unyogovu. Usimuaibishe mtu kwa kutojifunza hobby mpya, kwani hii itawafanya wajisikie vibaya zaidi.
Hatua ya 5. Zoezi na mtu huyo ili kuwafanya wawe hai
Kutengwa kunaweza kufanya iwe ngumu kukaa hai, lakini mazoezi ni njia inayojulikana ya kuboresha afya ya akili. Mtie moyo mtu afanye mazoezi ikiwa anaweza, na ujitoe kufanya mazoezi nao ikiwa unaweza. Hata kutembea kila siku chache inaweza kuwa msaada mkubwa kwa afya ya akili ya mtu.
- Ikiwa hauishi na mtu huyo, jaribu kufanya mazungumzo ya video nao na ufanye mazoezi kwa njia hiyo.
- Unaweza pia kuwatumia video za mazoezi kufanya nyumbani.
Hatua ya 6. Weka mipaka ili kumtunza huyo mtu hakukuzidi
Ni muhimu sana kuendelea kujitunza ikiwa unamsaidia mtu aliye na unyogovu. Hauwezi kutarajiwa kutoa utunzaji wa saa-saa, na utajichoma ukijaribu. Kuwa mkweli na mwambie huyo mtu kile uko tayari kumfanyia. Kwa wakati wako mwenyewe, furahiya burudani na usumbufu kusaidia afya yako mwenyewe ya akili.
- Kama sheria ya jumla, kumtunza mtu huyo haipaswi kuingiliana na maisha yako mwenyewe. Ikiwa ni hivyo, basi unapaswa kuzingatia kuwasiliana na kuweka mipaka.
- Unaweza kusita kumwambia mtu aliye na huzuni kuwa wanavuka mstari ili kuepuka kumkasirisha, lakini hii haina tija. Hautoi dhabihu afya yako ya kiakili tu, lakini mtu huyo anaweza pia kugundua kuwa unawachukia kimya na unajisikia vibaya zaidi.
Njia 3 ya 3: Kutafuta Msaada wa Kitaalamu
Hatua ya 1. Mhimize mtu huyo azungumze na mtaalamu wa matibabu
Kwa bahati mbaya, huwezi kuponya unyogovu wa mtu, hata ikiwa wewe ni rafiki anayeunga mkono zaidi ulimwenguni. Mara nyingi inachukua ushauri wa kitaalam na dawa kushinda. Ikiwa mtu anaonekana kama anazidi kuwa mbaya na unyogovu unaingilia maisha yake, basi waambie kuwa ni bora kuzungumza na mtaalamu. Jitoe kuwasaidia kupata moja na kufanya miadi ya kuwatia moyo.
- Kuwa wazi kuwa wewe si mtaalamu aliyefundishwa. Ingawa unaweza kusaidia na kusaidia, huna sifa ya kutibu hali yao.
- Wataalam wengine wameanza kufanya miadi halisi wakati wa mlipuko wa COVID-19. Hii inafanya ratiba na kuweka miadi iwe rahisi zaidi.
Hatua ya 2. Hakikisha wanafuata utaratibu wao wa matibabu kwa unyogovu
Mtaalam labda atampa mtu regimen ya utunzaji na dawa ya kudhibiti unyogovu wake. Ni muhimu sana kwamba mtu huyo ashikamane na ratiba yao ya matibabu, au unyogovu wake labda utazidi kuwa mbaya. Angalia na uliza jinsi matibabu yao yanaendelea, na wakumbushe kwamba wanahitaji kufuata ratiba ya utunzaji.
- Ikiwa walikuwa wakitibiwa unyogovu kabla ya kuzuka kwa COVID-19, basi labda tayari walikuwa na regimen mahali. Wahimize waendelee kufuata sheria hiyo wakati wako peke yao.
- Kwa bahati mbaya, huwezi kumlazimisha mtu kufuata regimen yao ya matibabu. Unaweza kuwaangalia tu na kuwatia moyo wafanye hivyo.
Hatua ya 3. Wasiliana na mashirika ya afya ya akili ikiwa unahitaji mwongozo zaidi
Isipokuwa wewe ni mtaalamu aliyefundishwa, basi labda wewe sio mtaalam wa unyogovu. Kwa bahati nzuri, kuna mashirika yaliyojitolea kutoa habari na mwongozo kwa wagonjwa na walezi. Tafuta baadhi ya mashirika haya ikiwa unahitaji msaada zaidi katika kumtunza mtu aliye na unyogovu.
- Muungano wa Kitaifa juu ya Ugonjwa wa Akili hutoa habari na ushauri kwa walezi. Angalia wavuti yao kwenye
- Kunaweza pia kuwa na vikundi vya msaada vya mitaa. Angalia mtandaoni kwa vikundi katika eneo lako, na umhimize mtu aliye na unyogovu kushiriki pia.
- Mashirika ya kidini wakati mwingine hutoa ushauri wa afya ya akili, lakini hakikisha washauri wana sifa stahiki za afya ya akili. Kwa mfano, kuwa mshirika wa kanisa, haimfaulu mtu kama mtaalamu wa afya ya akili.
Hatua ya 4. Piga huduma za dharura ikiwa mtu anajiua
Ni hali ya dharura ikiwa mtu anaelezea mawazo ya kujiua au anatishia kujiua. Ikiwa unaamini mtu huyo atajiumiza, basi piga huduma za dharura mara moja. Usiwaache peke yao. Kaa nao na uwafuatilie mpaka usaidizi ufike.
- Ni hali ya dharura tu ikiwa mtu anatishia kujiua, lakini kuna ishara zingine za mawazo ya kujiua ambayo unapaswa kuangalia. Kusema kwaheri, ghafla kujaribu kurekebisha mambo yao yote, kutenda kwa njia za kujiharibu, au kuongea juu ya kifo kila wakati ni ishara zote za onyo. Ongea na mtu huyo na sema una wasiwasi juu yake. Piga mtaalamu wao ikiwa ni lazima.
- Piga simu kwa Kitaifa ya Kuzuia Kujiua ikiwa hujui cha kufanya. Nambari ni 1-800-273-8255 na inapatikana 24/7. Kwa maelezo zaidi, unaweza kutembelea wavuti hiyo kwa
- Unaweza pia kutuma Nambari ya Nakala ya Mgogoro 24/7 kwa 741741. Ikiwa uko katika nchi nyingine, pia kuna nambari za kimataifa ambazo unaweza kupata kwenye
Video - Kwa kutumia huduma hii, habari zingine zinaweza kushirikiwa na YouTube
