Pumu ni ugonjwa wa kawaida ambao huathiri njia za hewa na mapafu. Inatoa kwa shida kupumua, kupumua, na kupumua kwa pumzi. Unaweza pia kuwa na kukohoa usiku na kifua kukazwa, maumivu, au shinikizo. Watu wa umri wowote wanaweza kupata pumu. Pumu haiwezi kutibiwa, lakini inadhibitiwa, na matibabu kawaida hujumuisha kuzuia, kupunguza athari ya vichocheo, na kuchukua udhibiti wa dawa.
Hatua
Sehemu ya 1 ya 3: Kusimamia Pumu na Dawa
Hatua ya 1. Fanya kazi na daktari wako kuandaa Mpango wa Utekelezaji wa Pumu
Wewe na daktari wako mnapaswa kufanya kazi pamoja kuunda mpango unaoelezea utumiaji wa dawa za pumu, vichocheo vyako na jinsi ya kuziepuka, na vile vile cha kufanya wakati pumu yako inawaka.
- Kila mtu atakuwa na mpango tofauti wa utekelezaji kwani kila mtu hupata pumu tofauti. Kwa mfano, ikiwa mtu anayeugua pumu ni mwanafunzi, mpango wake wa utekelezaji utajumuisha ruhusa ya kuchukua dawa yake shuleni.
- Mpango wa utekelezaji unapaswa kujumuisha nambari za simu za dharura, orodha ya vichocheo vya kuzuia, dalili za kuwaka na nini cha kufanya zinapoonekana, pamoja na jinsi ya kujiandaa kabla ya mazoezi ili usiwe na shambulio.
Hatua ya 2. Pata dawa
Dawa kawaida ni msingi wa matibabu ya pumu. Dawa iliyowekwa na daktari wako inaweza kusaidia kudhibiti ugonjwa na kuzuia mashambulizi ya pumu. Kuna aina mbili za dawa ya pumu ya mdomo na ya kuvuta pumzi ambayo daktari wako anaweza kuagiza, na watu wengi huchukua zote mbili kwa wakati mmoja.
- Dawa za kuzuia uchochezi ambazo hupunguza uvimbe na kamasi kwenye njia zako za hewa. Hii inaweza kufanya kupumua iwe rahisi.
- Bronchodilators ambayo hupumzika misuli karibu na njia zako za hewa ili kuboresha kiwango cha kupumua na kiwango cha oksijeni kwenye mapafu yako.
Hatua ya 3. Tumia dawa ya kuzuia uchochezi
Dawa za kunywa au kuvuta pumzi zinazodhibiti uvimbe zinaweza kuwa muhimu zaidi kwa mtu aliye na pumu. Hupunguza uvimbe na kamasi katika njia zako za hewa na inaweza kusaidia kudhibiti au kuzuia dalili za pumu ikiwa inachukuliwa kila siku.
- Daktari wako anaweza kuagiza corticosteroid iliyoingizwa kama fluticasone, budesonide, ciclesonide, au mometasone. Inaweza kuchukua matumizi ya kila siku kwa kipindi kirefu cha dawa hizi kuwa na athari kamili na huja na athari chache.
- Daktari wako anaweza kuagiza modeli ya leukotriene kama vile montelukast, zafirlukast, au zileuton kusaidia kuzuia na kupunguza dalili kwa hadi masaa 24. Tumia dawa hizi kwa uangalifu, hata hivyo, kwani zinaunganishwa na athari za kisaikolojia pamoja na fadhaa na uchokozi. Kwa bahati nzuri, athari hizi ni nadra.
- Daktari wako anaweza pia kukupa kiimarishaji cha seli ya mlingoti kama sodiamu ya cromolyn au sodiamu ya nedocromil.
- Kwa dalili kali ambazo hazidhibitwi na njia zingine, daktari wako anaweza kuagiza kozi fupi au ndefu za steroids ya mdomo. Hizi zina athari mbaya zaidi, kwa hivyo hutumiwa tu wakati matibabu mengine hayafanyi kazi au wakati dalili kali ni kali.
Hatua ya 4. Chukua bronchodilator
Bronchodilators huja kama dawa za muda mfupi au za muda mrefu. Bronchodilators ya muda mfupi, ambayo mara nyingi huitwa inhalers ya uokoaji, hupunguza au kuacha dalili na inaweza kusaidia wakati wa shambulio. Bronchodilators ya muda mrefu husaidia kudhibiti dalili na kuzuia mashambulizi.
- Kwa watu wengine, kutibu mapema na dawa kabla ya mazoezi kunaweza kupunguza dalili za pumu zinazosababishwa na mazoezi.
- Daktari wako anaweza kuagiza agonist wa kaimu wa muda mrefu kama salmeterol au formoterol. Hizi zinaweza kufungua njia zako za hewa, lakini pia zinaweza kuongeza hatari yako ya shambulio kali la pumu. Kawaida utachukua na corticosteroid.
- Unaweza pia kutumia inhaler ya mchanganyiko kama vile fluticasone-salmeterol, au mometasone-formoterol.
- Ipratropium bromidi ni dawa ya anticholinergic ambayo inaweza kusaidia kudhibiti dalili za pumu kali au mpya. Theophylline ni bronchodilator ya muda mrefu ambayo haitumiwi tena kwa pumu isipokuwa katika hali fulani.
Hatua ya 5. Tumia dawa ya mzio
Uchunguzi umeonyesha kuwa dawa za mzio zinaweza kupunguza dalili za pumu, haswa ikiwa ni matokeo ya mzio. Ongea na daktari wako juu ya kuchukua dawa za mzio kwa pumu.
- Risasi za mzio zinaweza kupunguza athari ya mwili wako kwa mzio kwa muda mrefu.
- Steroids ya pua kama fluticasone inaweza kupunguza dalili za mzio na hivyo kupunguza vichocheo vya pumu.
- Antihistamini za mdomo kama vile diphenhydramine, cetirizine, loratadine, na fexofenadine zinaweza kupunguza au kupunguza dalili zako za pumu. Daktari wako anaweza kuagiza au kupendekeza antihistamine kwako.
Hatua ya 6. Fikiria thermoplasty ya bronchi
Tiba hii, ambayo hutumia joto kupunguza uwezo wa njia za hewa kukaza, haipatikani sana. Ongea na daktari wako kuhusu thermoplasty ya bronchi ikiwa una pumu kali ambayo haiboresha na matibabu mengine.
- Tiba ya bronchial inahitaji kwamba utembelee hospitali tatu za wagonjwa wa nje.
- Matibabu hupunguza ndani ya njia zako za hewa, ambayo hupunguza kiwango cha misuli laini ambayo inaweza kuambukiza na kupunguza ulaji wako wa hewa.
- Matokeo ya thermoplasty ya bronchial hudumu hadi mwaka, ambayo inamaanisha unaweza kuhitaji matibabu ya kurudia katika miaka inayofuata.
Sehemu ya 2 ya 3: Kufanya Mabadiliko ya Maisha
Hatua ya 1. Punguza mfiduo wa vichocheo
Pumu mara nyingi huwa mbaya zaidi kufuatia mfiduo wa sababu za mazingira ambazo husababisha dalili. Kupunguza au kuzuia vichochezi kunaweza kupunguza dalili zako au kuzuia mashambulizi.
- Ongeza epuka kufichua hali ya hewa ya moto sana au baridi. Funika uso wako ikiwa uko nje kwenye baridi au upepo.
- Weka chanjo zako hadi sasa, haswa homa ya mafua ya kila mwaka, ili kupunguza maambukizo ambayo yanaweza kusababisha shambulio la pumu.
- Epuka kuvuta sigara na moshi wa sigara ikiwa una pumu, kwani moshi ni kichocheo muhimu cha dalili za pumu.
- Tumia kiyoyozi kupunguza poleni inayosambaa ndani ya nyumba.
- Punguza vumbi ndani ya nyumba yako kupitia utupu wa kila siku au kuondoa mazulia.
- Funika godoro, mito, na chemchemi za sanduku kwenye kifuniko kisicho na vumbi
- Ikiwa una mzio kwa wanyama wa kipenzi, zuie nje ya nyumba, au angalau nje ya chumba chako.
- Safi mara kwa mara ili kuondoa vumbi, dander kipenzi, spores ya ukungu na poleni.
- Epuka kuambukizwa na poleni au uchafuzi wa hewa kwa kupunguza muda unaotumia nje.
- Punguza mafadhaiko ya kisaikolojia.
Hatua ya 2. Kudumisha afya yako kwa ujumla
Jiweke na afya na lishe, mazoezi, na ziara ya kawaida ya daktari kusaidia kupunguza dalili za pumu. Masharti kama ugonjwa wa kunona sana na magonjwa ya moyo yanaweza kuzidisha au kusababisha pumu.
- Fanya mazoezi mara kwa mara ili kuimarisha moyo na mapafu yako. Hii pia inaweza kusaidia kudhibiti uzito wako.
- Kula lishe bora, yenye usawa, na ya kawaida. Kutumia kiasi kilichopendekezwa cha kila siku cha matunda na mboga inaweza kusaidia kazi ya mapafu na kupunguza dalili za pumu.
Hatua ya 3. Dhibiti kiungulia na GERD.
Kuna ushahidi kwamba kiungulia na GERD, au ugonjwa wa reflux ya gastroesophageal, unaweza kuharibu njia za hewa na kufanya pumu kuwa mbaya zaidi. Ongea na daktari wako na utibu hali zote mbili, ambazo zinaweza kusaidia dalili zozote za pumu unayopata.
Hatua ya 4. Kuajiri kupumua kwa kina
Kuna ushahidi kwamba kutumia mazoezi ya kupumua kwa kina kwa kushirikiana na dawa inaweza kusaidia kudhibiti dalili na kupunguza dawa ngapi unahitaji. Inaweza pia kukupumzisha, ambayo inaweza kupunguza mafadhaiko ya kisaikolojia ambayo huzidisha pumu.
- Kupumua kwa kina husaidia kusambaza oksijeni mwilini mwako. Hii inaweza kupunguza kiwango cha moyo wako, kurekebisha mapigo yako, na kukupumzisha, yote ambayo inaweza kusaidia kudhibiti pumu.
- Vuta pumzi na uvute kabisa kupitia pua yako. Unaweza kutaka kupumua kwa hesabu maalum. Kwa mfano, unaweza kuvuta pumzi kwa hesabu ya nne na kisha utoe nje kwa nambari ile ile.
- Ili kuongeza kupumua kwa kina, kaa wima na mabega yako nyuma. Pumua polepole na sawasawa, ukivuta ndani ya tumbo lako kupanua mapafu yako na ngome ya mbavu.
Hatua ya 5. Chunguza tiba za mitishamba
Masomo mengine yameonyesha kuwa tiba asili na asili zinaweza kusaidia kudhibiti pumu. Ongea na daktari wako kabla ya kutumia tiba hizi.
- Tafuta bidhaa zilizo na mbegu nyeusi, kafeini, choline, na pycnogenol, kwani hizi zinaweza kusaidia kupunguza dalili za pumu.
- Changanya tincture ya sehemu tatu za lobelia na sehemu moja ya tincture ya capsicum. Chukua matone ishirini ya mchanganyiko huu ndani ya maji ili kusaidia shambulio kali la pumu.
- Kula tangawizi na manjano, ambayo inaweza kusaidia kupunguza uvimbe.
Sehemu ya 3 ya 3: Kujua kama Una Pumu
Hatua ya 1. Jifunze sababu zako za hatari
Madaktari hawajui nini husababisha pumu, lakini wanajua kuwa sababu zingine huongeza hatari yako kwa ugonjwa. Kujifunza ikiwa uko katika hatari ya pumu kunaweza kukusaidia kutambua dalili na kupata matibabu. Sababu za hatari ni pamoja na:
- Kuwa na jamaa wa damu na pumu
- Kuwa na hali ya mzio kama ugonjwa wa ngozi au ugonjwa wa mzio
- Kuwa mzito kupita kiasi
- Kuwa mvutaji sigara au kuweka mtu mwingine au wewe mwenyewe kwa moshi wa sigara
- Kufanya kazi na au kufunuliwa na mafusho ya kutolea nje au vichafu vingine
Hatua ya 2. Tambua ishara na dalili
Pumu ina dalili na dalili anuwai kutoka kali hadi kali. Kutambua dalili zinazowezekana kunaweza kukusaidia kupata matibabu sahihi. Dalili zingine za pumu ni pamoja na:
- Kupumua kwa pumzi
- Ukali au maumivu kwenye kifua
- Shida za kulala
- Kukohoa, haswa na mazoezi, shambulio kali, au wakati wa usiku
- Kupiga kelele au kupiga kelele wakati wa kupumua
Hatua ya 3. Pitia vipimo vya pumu
Ikiwa mawazo yako yanaweza kuwa na pumu, mwone daktari wako. Ikiwa anafikiria unaweza kuwa na pumu, anaweza kuagiza vipimo baada ya kukukagua. Aina zifuatazo za vipimo zinaweza kuwa njia pekee ya kuthibitisha pumu:
- Spirometry, ambayo inachunguza mirija yako ya bronchi ni nyembamba na ni hewa ngapi unaweza kutoa nje baada ya kupumua kwa kina.
- Ufuatiliaji wa kiwango cha juu cha mtiririko, kuamua uwezo wako wa kutolea nje.
- Changamoto ya Methacholine, ambayo hutumia kichocheo cha pumu kuona ikiwa una pumu.
- Kupima oksidi ya nitriki kupima kiwango cha oksidi ya nitriki katika pumzi yako, ambayo inaweza kudhibitisha pumu.
- Scans kama X-ray, CT, au MRI ili kuangalia tishu za mapafu yako na mashimo ya pua ambayo yanaweza kufanya pumu kuwa mbaya zaidi.
- Vipimo vya mzio
- Sposum eosinophili, kutafuta uwepo wa aina fulani za seli nyeupe za damu inayoitwa eosinophil.
Hatua ya 4. Pokea utambuzi dhahiri
Kulingana na matokeo ya vipimo vyako, daktari wako anaweza kudhibitisha utambuzi wa pumu. Zungumza naye kuhusu matibabu bora kwa kesi yako maalum.
